Rozumieć politykę międzynarodową
Konflikty zbrojne i napięcia polityczne na świecie bardziej niż kiedykolwiek czynią aktualnym pytanie o możliwość przewidywania rozwoju wydarzeń międzynarodowych. Jak uniknąć błędów i być skutecznym? Książka Rozumieć politykę międzynarodową przynosi odpowiedź na to pytanie. Proponuje nowe spojrzenie na analizę wywiadowczą poprzez rozróżnienie między trzema sposobami jej interpretacji: psychologicznym (skupionym na osobie analityka), formalnym (zorientowanym na sposoby przetwarzania informacji) i fenomenologicznym (koncentrującym uwagę na przedmiocie analizy).
Ważnym elementem książki jest postulat wyjścia poza tradycyjne źródła wywiadowcze i szerszego uwzględnienia źródeł otwartych. Praca zawiera przegląd podstawowych technik analitycznych, w tym wykorzystujących sztuczną inteligencję. Osobne rozdziały poświęcono różnym kulturom analitycznym oraz wybranym przykładom sukcesów i porażek w tej dziedzinie.
Wojciech Zajączkowski – historyk i dyplomata. W latach 90. pracował m.in. w Ośrodku Studiów Wschodnich oraz Fundacji im. Stefana Batorego. Od 1998 r. związany z Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Był ambasadorem Polski w Rumunii, Rosji i Chinach, pracował też w placówce dyplomatycznej RP w Kijowie. Autor czterech książek, w tym nagrodzonej przez „Przegląd Wschodni” pracy Rosja i narody (2010).
Współwydawcą książki jest Wydawnictwo Scholar.
Książkę można zamówić w Ośrodku Studiów Wschodnich lub zakupić na stronie Wydawnictwa Scholar i dobrych księgarniach.
Spis treści
Rozdział 1. Specyfika pracy analitycznej – między nauką, dziennikarstwem i wywiadem
1.1. Cztery spojrzenia na politykę międzynarodową: nauka, analiza źródeł jawnych, wywiad, dziennikarstwo
1.2. Państwo wobec świata zewnętrznego
1.3. Znaczenie głębi czasowej w praktycznej i naukowej analizie stosunków międzynarodowych
Rozdział 2. Triada analityczna – sposób funkcjonowania przekazu analitycznego
2.1. Przedmiot analizy
2.1.1. Wielokrotność formatowania
2.1.2. Niewspółmierność aparatu pojęciowego odbiorcy i przedmiotu
2.1.3. Niejednoznaczność przedmiotu
2.1.4. Umiejscowienie przedmiotu na osi czasu
2.1.5. Dobór źródeł i metody
2.1.6. Wybór aparatu pojęciowego analizy
2.2. Analityk
2.3. Mapa obcej rzeczywistości
2.4. Odbiorca i granice rozumienia przekazu analitycznego
Rozdział 3. Miejsce źródła w pracy analitycznej. Źródło otwarte – definicja i znaczenie
3.1. Stany Zjednoczone
3.2. Wielka Brytania
3.3. Chiny
3.4. Rosja
3.5. Australia
3.6. Francja
3.7. NATO
Rozdział 4. Podłoże teoretyczne analityki
4.1. Psychologiczne interpretacje procesu analitycznego
4.1.1. Richards J. Heuer i postulat samoświadomości analityka
4.1.2. Psychologia behawioralna: teoria perspektywy i behawioralna teoria stosunków międzynarodowych
4.1.3. „Czarne łabędzie” i analiza stosunków międzynarodowych
4.1.4. Podejście poliheurystyczne Alexa Mintza
4.1.5. Podejście psychologiczne do procesu analitycznego – podsumowanie
4.2. Formalne teorie procesu analitycznego
4.2.1. Teoria ontologiczna i sztuczna inteligencja
4.2.2. Podejście matematyczne
4.2.2.1. Analiza bayesowska
4.2.2.2. Zastosowanie logiki kontekstualnej
4.2.2.3. Semantyka statystyczna
4.2.2.4. Teoria gier i teoria decyzji
4.2.3. Porównanie metod formalnych
4.3. Interpretacja fenomenologiczna
4.4. Ocena poszczególnych podejść teoretycznych
Rozdział 5. Analiza: przedmiot–źródło–metoda
5.1. Stawianie hipotez
5.2. Weryfikacja hipotez
5.3. Najczęstsze błędy analityczne
5.3.1. Błędy indywidualnego analityka
5.3.1.1. Syndrom zwierciadła
5.3.1.2. Niedostateczna krytyka źródeł
5.3.1.3. Dążenie do spójności narracyjnej za wszelką cenę
5.3.1.4. Forsowanie hipotezy niepopartej dowodami
5.3.1.5. Przekonanie o logiczności rzeczywistości społeczno-politycznej
5.3.1.6. Przeświadczenie, że „świat się kręci wokół nas”
5.3.1.7. Dryf w stronę obfitszej informacji
5.3.1.8. Autocenzura
5.3.2. Grupowe ograniczenia poznawcze
5.3.3. Ograniczenia instytucjonalne
5.4. Formułowanie wniosków
5.5. Znaczenie pamięci i użyteczność zawodowa analityka
5.6. Zaplecze intelektualne analityka
5.7. Odbiorca
Rozdział 6. Sukcesy i porażki analizy źródeł otwartych w polityce
6.1. Kapitulacja Japonii w 1945 r.
6.2. Upadek monarchii w Iranie i rewolucja islamska w 1979 r.
6.3. Rozpad ZSRS w 1991 r.
6.4. Arabska Wiosna 2011
6.5. Rosyjska wojna z Ukrainą
Zakończenie
