Rosja wobec USA: gra kartą irańską

 

 

Odkąd w 2006 roku kwestia irańskiego programu nuklearnego pojawiła się na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ, polityka Moskwy w dużej mierze sprowadzała się do bronienia Iranu przed nadmiernymi sankcjami i pozycjonowania Rosji jako kluczowego pośrednika w procesie rozwiązywania kryzysu. Rosja poparła wprawdzie trzykrotnie nałożenie sankcji na Iran (w latach 2006–2008), ale za każdym razem je opóźniała i osłabiała. Sankcje sprowadzały się do: ograniczeń w sprzedaży Iranowi technologii służących rozwijaniu programu nuklearnego, zamrożenia aktywów finansowych wybranych podmiotów irańskich oraz zakazu wyjazdu określonych osób. Wobec braku postępów w rozwiązywaniu kryzysu Moskwa dopuszczała możliwość nałożenia kolejnych sankcji (m.in. w licznych wypowiedziach prezydenta Miedwiediewa od drugiej połowy 2009 roku), ale w praktyce wykorzystywała każdy pretekst do odsuwania ich w czasie.

Symptomem ewolucji rosyjskiego podejścia do kryzysu irańskiego stało się uzgodnienie 18 maja przez „szóstkę” (stali członkowie RB ONZ i Niemcy) wstępnego projektu rezolucji nakładającej sankcje na Iran. Projekt idzie dalej niż poprzednie rezolucje i przewiduje m.in. objęcie sankcjami kolejnych podmiotów irańskich (w tym będącego podstawą reżimu Korpusu Strażników Rewolucji) oraz zakaz sprzedaży Iranowi określonych kategorii uzbrojenia. Ponadto, wbrew wcześniejszej praktyce, Moskwa nie skorzystała z okazji do odłożenia w czasie sankcji i sceptycznie odniosła się do porozumienia zawartego 17 maja przez Brazylię, Turcję i Iran. Zgodnie z treścią porozumienia, Iran przekazałby 1200 kg wzbogaconego do 4% uranu (około 60% zasobów irańskich) do Turcji, w zamian otrzymując 120 kg uranu wzbogaconego do 20%.

 

 

Korekta stanowiska Rosji w kwestii irańskiej, będącej jedną z najważniejszych dla polityki USA, jest próbą wsparcia administracji Baracka Obamy, której polityka resetu (poprawy relacji z Moskwą) jest uznawana za korzystną dla rosyjskich interesów.

Do najważniejszych korzyści uzyskanych przez Rosję należy zaliczyć podpisanie traktatu o kontroli strategicznych zbrojeń nuklearnych, tzw. nowy START, wycofanie się USA z dotychczasowej koncepcji rozmieszczenia elementów obrony przeciwrakietowej w Polsce i Czechach oraz praktyczny brak sprzeciwu Waszyngtonu wobec rosyjskich działań na obszarze WNP. Ponadto 13 maja prezydent Barack Obama przedłożył Kongresowi USA do ratyfikacji tzw. porozumienie 123, o cywilnej współpracy w dziedzinie energetyki jądrowej. Może ono przynieść rosyjskiej energetyce jądrowej duże korzyści ekonomiczne, rozszerzając jej dostęp do rynku amerykańskiego i zwiększając możliwości współpracy z amerykańskimi spółkami w krajach trzecich. George W. Bush wycofał tę umowę z Kongresu w reakcji na wojnę Rosji z Gruzją w 2008 roku – prezydent Obama uzasadnił ponowne jej przedłożenie tym, że Gruzja nie jest już problemem w relacjach dwustronnych. Symbolicznym gestem było też wycofanie się USA z jednostronnych sankcji wobec czterech rosyjskich przedsiębiorstw, w tym Rosoboroneksportu, państwowego monopolisty w dziedzinie eksportu uzbrojenia.

Obecnie dla Rosji kluczowa jest ratyfikacja przez USA nowego traktatu START oraz porozumienia 123. Moskwa poprzez konstruktywną postawę w kwestii irańskiej usiłuje dostarczyć administracji amerykańskiej argumentów na rzecz tej ratyfikacji, która nie jest przesądzona z uwagi na istniejącą w Kongresie opozycję ze strony Partii Republikańskiej, krytykującej politykę Obamy wobec Rosji. Ponadto mające odbyć się w listopadzie w USA wybory parlamentarne mogą osłabić pozycję administracji Obamy i tym samym zaszkodzić interesom rosyjskim. Postawa wobec Iranu jest tymczasem jednym z kluczowych kryteriów oceny Rosji przez amerykańską elitę. Zgoda Moskwy na ostateczną wersję rezolucji irańskiej wydaje się zatem prawdopodobna, tym bardziej że w połowie czerwca z wizytą do USA uda się prezydent Miedwiediew.

Korekta polityki wobec Iranu jest dla Moskwy tym łatwiejsza do przeprowadzenia, że nowe sankcje nie uderzają bezpośrednio w rosyjskie interesy (m.in. nie zakazują eksportu do Iranu systemów przeciwlotniczych S-300). Ponadto Rosja demonstruje niezadowolenie z prób podważania jej dotychczasowej roli w rozwiązywaniu kryzysu – porozumienie Iranu z Brazylią i Turcją było bardzo zbliżone do porozumienia z października 2009 roku zawartego z „szóstką”, w którym Moskwa miała odgrywać kluczową rolę, a które Teheran odrzucił.