Estonia nowelizuje ustawę o obywatelstwie

21 stycznia parlament Estonii znowelizował ustawę o obywatelstwie z inicjatywy Partii Socjaldemokratycznej współrządzącej z Partią Reform. Zmiany dotyczą dzieci i osób starszych legitymujących się wydawanym w Estonii paszportem nieobywatela. Od 1 stycznia 2016 roku osoby powyżej 65 lat ubiegające się o obywatelstwo złożą jedynie ustny egzamin z języka estońskiego na poziomie komunikatywnym (B1). Dzieci do 15 roku, urodzone w Estonii, których rodzice są stałymi mieszkańcami Estonii bez obywatelstwa, uzyskają obywatelstwo automatycznie, podobnie jak kolejne dzieci, które urodzą się w takich rodzinach. Dopuszczono też, by niepełnoletni posiadali obywatelstwo estońskie i innego kraju, pod warunkiem rezygnacji z jednego z nich przed 21 rokiem życia (Estonia nie uznaje podwójnego obywatelstwa).

Komentarz

• W liczącej 1,3 mln mieszkańców 28% stałych mieszkańców stanowią osoby rosyjskojęzyczne (368 tys.). Większość z tych osób przeszła procedurę naturalizacji lub posiada obywatelstwo innego kraju – głównie Federacji Rosyjskiej (ponad 92 tys.). Zmiany ułatwią nabycie obywatelstwa części z ponad 85 tys. osób rosyjskojęzycznych mieszkających na stałe w Estonii, które wciąż nie mają określonego obywatelstwa (6,5% mieszkańców kraju). Nie stanowią one jednak kompleksowego rozwiązania problemu bezpaństwowców, który wywołuje negatywne skutki społeczne (utrzymywanie się podziałów etnicznych, poczucie wykluczenia części osób rosyjskojęzycznych) i polityczne (podziały wewnątrz elit politycznych, presja Rosji i piętnowanie polityki władz Estonii wobec bezpaństwowców). Nadal osoby bez obywatelstwa, w tym urodzone po przywróceniu niepodległości Estonii (21 sierpnia 1991), mające więcej niż 15 lat, będą musiały przechodzić procedurę naturalizacyjną – w roku 2014 obywatelstwo uzyskało w ten sposób 1589 osób. Część z nich emigruje, także do Rosji (estońskie MSW szacuje, że ponad 15,5 tys. obywateli estońskich ma paszport Federacji Rosyjskiej). W stale wyludniającej się Estonii (ujemny przyrost naturalny i emigracja) najszybciej mieszkańców ubywa w regionach przy granicy z Rosją, gdzie mniejszość rosyjska stanowi 80–95% (Narwa, Ida-Virumaa).
• Nowelizację ustawy o obywatelstwie socjaldemokraci przeforsowali w okresie kampanii przed wyborami parlamentarnymi zaplanowanymi na 1 marca. Temat praw mniejszości – obywatelstwo i edukacja w języku rosyjskim – stanowią w kampanii jeden z głównych tematów obok reformy podatkowej i stagnacji gospodarczej. Partią od lat kojarzoną z reprezentowaniem mniejszości, na którą najchętniej głosują osoby rosyjskojęzyczne z obywatelstwem estońskim, jest Partia Centrum mera Tallina Edgara Savisaara (druga pozycja w sondażach, poparcie 23%). Ze względu na prorosyjską postawę lidera nie ma ona sojuszników wśród ugrupowań parlamentarnych. Rządzące od roku centroliberalna Partia Reform i Partia Socjaldemokratyczna (pierwsze i trzecie miejsce w sondażach, poparcie 25% i 18%) zabiegają także o głosy elektoratu rosyjskiego. Jednak reformiści, podobnie jak obecnie opozycyjny konserwatywno-nacjonalistyczny IRL, są oskarżani przez mniejszość o wieloletnie dyskryminowanie osób rosyjskojęzycznych. Szansę na odebranie głosów Savisaarowi ma dziś jedynie Partia Socjaldemokratyczna, która zainicjowała zmiany w ustawie o obywatelstwie, i poprzez reprezentującego ją ministra edukacji – Rosjanina – zapowiada zmiany w nieefektywnym systemie edukacji w szkołach mniejszości.