Kazachstan: regionalny przykład sukcesu

Tezy

Rozwój ekonomiczny Kazachstanu nie ma analogii w żadnym z państw Azji Centralnej. W odróżnieniu od innych bogatych w zasoby naturalne krajów regionu Kazachstan zdołał wykorzystać swój potencjał gospodarczy w sposób, który przynosząc wymierne korzyści już teraz, tworzy jednocześnie perspektywy dalszego długotrwałego wzrostu gospodarczego. Pozycję regionalnego lidera przemian Kazachstan zawdzięcza konsekwentnej polityce reform ostatniej dekady, której prowadzenie zdecydowanie ułatwiała stabilna sytuacja wewnętrzna i międzynarodowa tego kraju oraz panujący w nim system polityczny określany mianem "aksamitnego autorytaryzmu". Sukces Kazachstanu nie byłby jednak możliwy, gdyby nie jego potencjał gospodarczy oraz sprzyjająca koniunktura na rynkach światowych. Sytuacja polityczna kraju, przez społeczność międzynarodowa oceniana krytycznie, w kontekście regionalnym wypada korzystnie dzięki silnej pozycji prezydent Nursułtan Nazarbajew w pełni kontroluje sytuację w kraju, jego działania są przewidywalne, co zwiększa poczucie stabilności i bezpieczeństwa obywateli. Z tej perspektywy dla ogromnej większości mieszkańców Kazachstanu ograniczanie swobód demokratycznych nie ma większego znaczenia.


Wstęp

Jeszcze kilka lat temu pozycja Kazachstanu jako regionalnego lidera nie była oczywista. Od momentu powstania niepodległych republik w Azji Centralnej trwała rywalizacja o prymat między Kazachstanem a Uzbekistanem, będąca w dużym stopniu efektem przywódczych ambicji prezydentów Nursułtana Nazarbajewa i Islama Karimowa. O ile Uzbekistan preferuje model przywództwa oparty na hegemonii politycznej i militarnej, o tyle Kazachstan stawia na rozwój gospodarczy. Jednak Kazachstan również w sferze militarnej zdołał prześcignąć Uzbekistan. Obecnie posiada on największa i najlepiej uzbrojona armię w regionie i to zarówno w kategoriach bezwzględnych, jak i jej potencjału bojowego. Zwiększające się dochody z eksportu surowców energetycznych, rosnący PKB oraz najwyższy wśród krajów WNP poziom inwestycji zagranicznych w połączeniu z przyjęta strategia rozwoju gospodarczego spowodowały, że w ciągu ostatnich pięciu lat Kazachstan wypracował sobie pozycję niekwestionowanego lidera przemian gospodarczych w całym regionie. Jednocześnie należy podkreślić, że również sytuacja polityczna kraju, choć daleka od ideału, pozytywnie wyróżnia go na tle pozostałych państw Azji Centralnej. Za imponującym tempem przemian gospodarczych nie nadążają reformy polityczne. Jeżeli powstały dysonans pomiędzy sytuacja gospodarcza i polityczna kraju nie zostanie zniwelowany, w dłuższej perspektywie może stać się hamulcem dalszego rozwoju gospodarczego kraju. w Astanie, stwierdziwszy, że dalsza pomoc nie będzie potrzebna. Na początku 2002 r. Departament Handlu USA przyznał Kazachstanowi status kraju o gospodarce rynkowej, a amerykańska administracja rozważa możliwość rezygnacji z pomocy gospodarczej, uznając, że przestała ona być niezbędna.