Putin po reelekcji. Polityka Kremla w drugiej kadencji Władimira Putina
Tezy
1. Pierwsza kadencja Władimira Putina była okresem podporządkowywania Kremlowi politycznych, gospodarczych i regionalnych ośrodków wpływu. Działania podejmowane przez Putina po reelekcji mają na celu utrwalenie kontroli Kremla nad życiem polityczno-społeczno-gospodarczym. Postępuje likwidowanie pluralizmu politycznego i informacyjnego, zwiększanie kontroli władz nad własnością państwową i prywatną oraz aktywizacja kremlowskiej propagandy na rzecz społecznego poparcia dla inicjatyw Kremla. Procesy te umacniają tendencje autorytarne oraz kształtujący się w Rosji monocentryczny system władzy, w ramach którego mamy do czynienia ze zdecydowaną dominacją ośrodka prezydenckiego nad życiem politycznym, gospodarczym i społecznym.
2. Po reelekcji Władimira Putina nie obserwujemy powrotu do szeroko zakrojonych reform gospodarczych (reformatorski impet prezydenckiej ekipy został wyhamowany w połowie pierwszej kadencji Putina przez wzgląd na zbliżające się wybory parlamentarne i prezydenckie). Koncentracja władzy w ręku prezydenta - wielokrotnie wymieniana jako warunek sine qua non wdrażania niepopularnych działań reformatorskich nie przełożyła się na kontynuację reform gospodarczych. Władze zdecydowały się jedynie na wycinkowe działania w sferze socjalnej, nie podejmując prób zreformowania monopoli naturalnych, nie gwarantując wypełniania w praktyce prorynkowych ustaw, uchwalonych w trakcie pierwszej kadencji Putina. Następuje natomiast konsumowanie owoców boomu na rynkach nośników energii i demonstrowanie dobrych wskaźników gospodarczych (wynikających głownie z wysokich cen surowców). Tymczasem w Rosji narastają niekorzystne uwarunkowania dla długofalowego rozwoju gospodarki: utrwala się jej archaiczna struktura (znaczna przewaga dużych przedsiębiorstw nad małymi i średnimi w wytwarzaniu PKB) oraz surowcowy charakter kosztem usług i technologii, pogłębia się polityczna kontrola gospodarki i "ręczne sterowanie" z Kremla, nie zmniejsza się korupcja, stanowiąca poważny problem w efektywnym funkcjonowaniu gospodarki.
3. Wybory i początek drugiej kadencji Putina stały się okresem wyraźnego zacieśniania kontroli państwa nad własnością . zarówno państwową, jak i prywatną. Wzmocnieniu ulega pozycja dużych państwowych przedsiębiorstw (zwłaszcza z sektora surowcowego). Coraz ściślejszej regulacji podlegają strategiczne sektory gospodarki, zwiększa się też kontrola państwa nad prywatnymi podmiotami gospodarczymi. Jednocześnie dochodzi do naruszania przez rządzącą ekipę prawa własności prywatnej: pod pretekstem egzekwowania roszczeń fiskalnych władze usiłują przejąć kontrolę nad aktywami największego rosyjskiego przedsiębiorstwa prywatnego . koncernu naftowego Jukos. Działania te doprowadziły już do wzmożonego odpływu kapitału z Rosji i ogólnego pogorszenia wizerunku Rosji jako stabilnego, przewidywalnego partnera gospodarczego, sprzyjającego inwestycjom.
4. W ostatnich miesiącach w Rosji można zaobserwować dużą aktywność kremlowskiej propagandy, której podstawy stanowi ideologia bezpieczeństwa. Władze próbują utrwalić w społeczeństwie wizerunek Rosji jako kraju osaczonego przez wrogi świat zewnętrzny (zwłaszcza Zachod) i podkopywanego od środka przez demokratyczna "piątą kolumnę". Za pośrednictwem mediów władze postulują zjednoczenie wysiłków w walce z zagrożeniem . co w praktyce oznacza zwiększanie uprawnie. prezydenta kosztem innych ośrodków życia publicznego, podsycanie ksenofobii i nieufności wobec rożnych form inakomyslija. Kreml próbuje zaangażować do walki o rząd dusz również Cerkiew Prawosławną i apeluje do prawosławnych hierarchów o .aktywny udział" w walce z terroryzmem poprzez podnoszenie morale społeczeństwa.
5. Już od początku rządów Władimira Putina obserwowaliśmy widoczna ekspansję kadrowa przedstawicieli rosyjskich służb bezpieczeństwa ("czekistów") oraz wzrost ich wpływu na politykę, gospodarkę oraz sprawy społeczne. Po reelekcji Putina ta tendencja się utrzymuje. Obecnie "czekiści" mają nie tylko wpływ na zarządzanie państwem, lecz także zyskują coraz większy dostęp do zasobów finansowych. Są też coraz bardziej aktywni w sferze oficjalnej propagandy. Charakterystyczne dla obecnego etapu rządów Putina jest obsadzanie kluczowych stanowisk w przedsiębiorstwach z udziałem państwa osobami z najbliższego otoczenia prezydenta, wywodzącymi się ze służb specjalnych.
