Rosyjski rewizjonizm wobec Zachodu

1.     Rosyjska polityka zagraniczna na przełomie lat 2006-2007 weszła w fazę rewizjonizmu. Cechą wyróżniającą tego etapu jest przede wszystkim dążenie Moskwy do radykalnej przebudowy dotychczasowego modelu relacji z Zachodem, ukształtowanego po zakończeniu zimnej wojny (wcześniej Rosja chciała reformy tego systemu, uwzględniającego jej rolę).

2.     Źródeł rosyjskiego rewizjonizmu należy dopatrywać w pierwszym rzędzie w czynnikach subiektywnych – w zmianie postrzegania przez rosyjską elitę ładu międzynarodowego i miejsca Rosji w nim. Zmiana ta stała się możliwa dzięki odbudowie ekonomicznej, stabilizacji politycznej oraz rozbudowie potencjału wojskowego.

3.     Rosyjskie cele wobec państw zachodnich sprowadzają się do uznania przez nie specjalnej pozycji Federacji Rosyjskiej. Cele te w największym stopniu są sprecyzowane w odniesieniu do WNP – Moskwa dąży do faktycznego uznania tego obszaru przez inne państwa za strefę jej uprzywilejowanych interesów. W odniesieniu do Europy rosyjskie cele są bardziej ogólnikowe. Kreml domaga się prawa do współdecydowania o politycznym, ekonomicznym i wojskowym porządku europejskim. W wymiarze globalnym rosyjskie cele sprowadzają się do uzyskania gwarancji, że Moskwa będzie miała równorzędne z państwami zachodnimi (a zwłaszcza USA) prawo głosu w każdej istotnej kwestii.

4.     Rosja usiłuje zrealizować swoje cele przede wszystkim w sposób pośredni, poprzez działania mające przekonywać Zachód, że zmiana dotychczasowego modelu relacji jest konieczna. Zaliczyć do takich działań można retorykę, demonstracje rosyjskiego potencjału, groźby oraz oferty kierowane do zachodnich stolic. Działania, które zmieniały istniejące status quo pozostają nieliczne – należy do nich zaliczyć wyjście z traktatów CFE i ECT oraz wojnę z Gruzją i konflikt gazowy z Ukrainą.

5.     Efektem dotychczasowej polityki rosyjskiej jest powstanie swego rodzaju pata. Rosji udało się wprawdzie zahamować proces rozszerzenia NATO na obszar WNP, skłonić USA do rezygnacji z rozmieszczenia w Polsce i Czechach tarczy przeciwrakietowej oraz uniknąć poważniejszych konsekwencji po wojnie z Gruzją, jednak pełna realizacja jej celów pozostaje mało prawdopodobna.

6.     Kryzys gospodarczy, który silnie dotknął również Rosję, nie wpłynął na korektę polityki zagranicznej Moskwy. Rosyjskie elity wciąż postrzegają obecną sytuację międzynarodową jako korzystną dla Rosji i niesprzyjającą państwom zachodnim. Należy oczekiwać, że rewizjonistyczny etap w rosyjskim podejściu do świata utrzyma się w nadchodzących latach.