Federacja bez federalizmu

Regiony Federacji Rosyjskiej są niezwykle zróżnicowane geograficznie i ekonomicznie oraz pod względem tożsamości narodowej, świadomości obywatelskiej i aktywności politycznej. Mamy w istocie do czynienia z „Rosją kilku prędkości”: obok regionów postindustrialnych, które cechuje nie tylko wyższy poziom życia, ale i koncentracja kapitału społecznego i zapotrzebowanie na pluralizm w polityce, występują regiony niezamożne, inercyjne, uzależnione od dotacji z centrum.

W wyniku prowadzonej od 2000 roku polityki centralizacji zakres autonomii regionów został radykalnie zredukowany. Polityka ta uderza w samodzielność i efektywność kierujących nimi elit i utrudnia regionom czerpanie korzyści ze swoich przewag konkurencyjnych (zasobów, lokalizacji), a jej wymiernym skutkiem jest stale spadająca liczba regionów-donatorów. Obecny model promuje postawę regionu jako biernego petenta, któremu łatwiej jest zabiegać o wsparcie centrum w zamian za demonstrację lojalności, niż wprowadzać skomplikowane zmiany systemowe sprzyjające rozwojowi regionu. Kontrola Moskwy nad regionami – polityczna, ekonomiczna i administracyjna – jest obecnie tak gruntowna, że stoi w sprzeczności z formalnie istniejącym w Rosji ustrojem federalnym.