Białoruś - Rosja: integracja wschodnioeuropejska

Tworzenie przez Rosję i Białoruś wspólnego Państwa Związkowego jest jednym z najbardziej zaawansowanych procesów integracyjnych na obszarze b. ZSRR. Jednak dotychczasowy proces zjednoczeniowy (zapoczątkowany przez powołanie unii celnej w 1995 r.) miał wymiar przede wszystkim propagandowy, a samo Państwo Związkowe (którego tworzenie rozpoczęto w grudniu 1999 r.) charakter raczej "wirtualny". Dopiero w ostatnich latach z inicjatywy strony rosyjskiej nastąpiło przejście od polityki symboli do polityki pragmatyzmu. Proces integracyjny, który nabrał przyspieszenia w końcu 2002 r., zaczął koncentrować się na realizacji konkretnych zagadnień współpracy ekonomiczno-politycznej.

Pomimo zaawansowania procesu zjednoczeniowego, nie został wyraźnie zdefiniowany jego kierunek oraz zasady realizowania. Białorusko-rosyjski dialog o integracji w dużym stopniu skupia się na doraźnych zagadnieniach współpracy dwustronnej. Wydaje się, iż projekt integracji Białorusi i Rosji jest obliczony obecnie w pierwszej kolejności na realizację interesów liderów obu państw, a w dalszej zaangażowanych w niego elit biznesowych, politycznych i struktur siłowych. Przy tym każda ze stron mówiąc o integracji, kieruje się odmiennymi motywami i dąży do osiągnięcia własnych korzyści. W odróżnieniu od integracji europejskiej głos i potrzeby społeczeństw obu państw nie odgrywają tu ważnej roli.
W związku z tym rodzą się pytania o charakter tego procesu i motywy zaangażowanych w niego stron. Na jakim etapie znajduje się integracja obu państw i jakie mogą być dalsze kierunki jej rozwoju? Jakie może przynieść konsekwencje dla suwerenności Białorusi? Od odpowiedzi na te pytania powinno zależeć stanowisko i kształt polityki rozszerzonej Unii Europejskiej.