Polityka energetyczna w czasie wojny i transformacji
Od wybuchu pełnoskalowej wojny Rosji przeciwko Ukrainie zwiększyło się znaczenie skutecznej realizacji trzech podstawowych celów polityki energetycznej UE, tj. zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego oraz przystępności cenowej energii i konkurencyjności gospodarki równolegle z prowadzeniem ambitnej agendy klimatycznej. Wypracowanie spójnej unijnej strategii energetycznej wymaga znalezienia równowagi między krótkoterminowymi, doraźnymi działaniami (np. reagowaniem na zmniejszenie dostaw surowców, awarie infrastruktury czy wahania cen) a długofalowymi, strategicznymi celami, takimi jak dekarbonizacja, zwiększenie samowystarczalności oraz podniesienie konkurencyjności przemysłu. Co więcej, proces ten wymagać będzie uwzględnienia kluczowych interesów wszystkich państw członkowskich, w tym zarówno Niemiec, jak i krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Tymczasem poszczególne państwa regionu oraz RFN oprócz wielu paralelnych dążeń mają też wyraźnie odmienne priorytety. Wprawdzie dla wszystkich krajów problemem są wysokie ceny energii i przeważająca część z nich dąży do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację dostaw i rozbudowę oraz modernizację infrastruktury, to różnice pojawiają się w takich kwestiach jak transformacja sektora elektroenergetycznego, rola energetyki jądrowej oraz tempo i koszty odejścia od paliw kopalnych (w tym węgla). Na przykład Niemcy wycofały się z wykorzystywania elektrowni jądrowych, podczas gdy większość państw Europy Środkowo-Wschodniej postrzega je jako stabilne i czyste źródło energii, niezbędne do osiągnięcia celów dekarbonizacyjnych. Dodatkowo nawarstwiają się różnice w podejściu do współpracy energetycznej z Rosją – niektóre państwa (np. Węgry, Słowacja) nadal ją utrzymują, inne zaś całkowicie ograniczyły swą zależność na tym polu, co rzutuje na spójność regionu oraz polityki UE wobec zewnętrznych dostawców surowców. Wreszcie wyzwaniem jest również to, że równoległe procesy dekarbonizacji i dywersyfikacji (w tym derusyfikacji miksów energetycznych) wiążą się z wysokimi kosztami i mogą wpływać na ceny energii w poszczególnych państwach.
