Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: rozmrożone konflikty pomiędzy Rosją a Zachodem

Kaukaz Południowy jest areną trzech nierozwiązanych od lat zbrojnych konfliktów separatystycznych - w Gruzji są to konflikty w Abchazji i Osetii Południowej; w Azerbejdżanie konflikt wokół Górskiego Karabachu (wraz z obszarami wokół Karabachu zajętymi w wyniku wojny przez separatystów ormiańskich). Od początku lat 90. ani Gruzja, ani Azerbejdżan nie kontrolują spornych terytoriów. Oba te państwa skonfliktowane są także z nieformalnymi patronami separatystów - odpowiednio Rosją i Armenią.

Po ponad dekadzie względnego spokoju i zamrożenia konfliktów doszło do ich znacznego zaostrzenia: w przypadku Abchazji i Osetii Południowej istnieje groźba wybuchu walk na dużą skalę już najbliższych miesiącach, w przypadku Górskiego Karabachu i konfliktu azersko-ormiańskiego groźba ta jest realna w perspektywie najbliższych pięciu lat. Istniejąca dotąd formuła politycznej regulacji konfliktów jest nieefektywna i bliska wyczerpania, a perspektywa wypracowania alternatywnych planów pokojowych odległa.

Konflikty na Kaukazie Południowym w coraz większym stopniu dotyczą również Zachodu. Jest to przede wszystkim związane z jego stale rosnącym zaangażowaniem politycznym (wsparcie reform) i gospodarczym (m.in. budowa infrastruktury przesyłu gazu i ropy) w Gruzji i Azerbejdżanie, a także, choć w mniejszym stopniu w Armenii. Wybuch otwartych walk wokół separatyzmów prowadziłby do destabilizacji Południowego Kaukazu w znacznym stopniu przekreślając działania podjęte wobec regionu przez UE, NATO i USA w ostatnich latach.

Dodatkowo sytuacja na Kaukazie Południowym, a zwłaszcza same separatyzmy stały się de facto elementem rozgrywki geopolitycznej między Zachodem a Rosją, w której stawką jest ze strony Rosji utrzymanie wpływów w regionie, ze strony Zachodu zaś demonstracja zdolności do efektywnego promowania w krajach sąsiedzkich demokracji i modernizacji gospodarczej.

współpraca: Maciej Falkowski i Wojciech Górecki